گفتمان سوم تیر؛ قلهای دست یافتنی که به ثبت رسید
- چهارشنبه, ۵ تیر ۱۳۹۲، ۰۶:۳۸ ب.ظ
- ۰ نظر
رجانیوز – گروه سیاسی: حواشی ناخوشایند مراسمی که در سالگرد رویداد بزرگ سوم تیر برگزار شد، باعث شد تا رسانه ها از پرداختن به اصل این رویداد تاریخی بازبمانند و همین ماجرا زمینه‌ساز غفلت از ویژگی‌هایی شد که "سوم تیر" را به یک فرهنگ و گفتمان تبدیل کرد. شاید پس از فرونشستن غبار حواشی، اکنون زمان مناسبی باشد تا به بازخوانی سوم تیر و ویژگی‌های گفتمانی آن بپردازیم.
سوم تیر نشان داد که یک استعداد عظیم در میان قدرت انتخاب مردم وجود دارد و این توانمندی می تواند ستون محکمی برای بر روی کار آمدن دولتهای از میان مردم و امانتدار رأی مردم باشد، نه دولتی که سایه خود را بر روی مردم بیاندازد.
این که در 16 سال حاکمیت رویکردهای غربگرایانه دولتهای سازندگی و اصلاحات چه بر سر معیارهای تراز گفتمان انقلاب اسلامی ایران آمد که حرکتی همچون سوم تیر 84 به موعدی برای احیاء این معیارهای بدل شد، شاید موضوعی باشد که نیازمند ساعتهای بحث و گفتگو و هزاران صفحه یادداشت و تحلیل و تاریخنگاری باشد.
اما گفتمانی که پس از آن و در قالب دولت انقلابی نهم و خاطرات خوشی چون سفرهای استانی، رسیدگی به محرومین، مبارزه با اشرافی‌گری، فسادستیزی و استقلال طلبی در عرصه بین المللی، خود را به نمایش گذاشت، چه مولفه‌ها و ویژگی‌هایی داشت که توانست مردم را در سوم تیرماه به خیزش در آورد و در طول چهار سال حاکمیت دولت مردمی نهم به پای حمایت از این دولت انقلابی بیاورد؟
برجسته شدن ارزشها و شعارهای انقلاب اسلامی
شاید مهمترین مولفه گفتمان سوم تیر تاکید بر پیگیری و احیاء ارزشها و آرمانهایی باشد که انقلابیون 57 به دنبال تحقق آن در جامعه بودند، موضوعی که رهبر معظم انقلاب بدان اینگونه اشاره فرمودند: « این براى انقلاب ما یک پدیده‌ى معجزآسا و بى‌نظیر است که ما امروز همان شعارهایى را مى‌دهیم و همان اصول و مبانى‌اى را براى خودمان برنامه‌ى عمل قرار داده‌ایم که در اول انقلاب همانها اعلام شده بود؛ یعنى در برنامه‌ریزیهاى ما و در خواست ما، هیچ تخطى‌اى از این اصول صورت نگرفته است. این خیلى مهم است. روشها تغییر پیدا مى‌کنند، لکن مبانى و اصول باقى مى‌مانند. این اصول اساسى باقى مانده. همه‌ى دشمنى و خصومتى هم که با انقلاب ما انجام مى‌گیرد، براى بقاء این اصول است. شاید در مرور زمان و در دوره‌هاى مختلف، غبارهایى بر روى این اصول نشست؛ اما امروز انسان مى‌بیند که این اصول از همیشه شفافتر، زنده‌تر و برجسته‌تر مطرح است؛ در زبان شما و در شعارهاى شما و در برنامه‌هایى که اعلام مى‌کنید، اینها مطرح مى‌شود و شماها چون مسئول هستید، آنچه که مى‌گویید، در مقام حرف باقى نمى‌ماند و یک خط و شیار و عمقى را در جامعه به‌وجود مى‌آورد؛ این طبیعت مسئولیت است. البته در بین‌الهلالین عرض بکنیم که به همین علت، مسئولیت حرف‌زدنهاى شما هم بالا مى‌رود و این‌طور نیست که حرفى که مى‌گوییم، مثل خطى که روى آب مى‌کشیم برطرف بشود؛ نه، حرفى که مى‌زنید، در واقعیتها و در ذهنیتهاى جامعه، تأثیرات ماندگارى دارد؛ حالا کوتاه یا بلند. پس شعارهاى شما، فضاى اصولگرایى و فضاى ارزشهاى انقلابى و فضاى وفادارى به مبانى امام و انقلاب را بر جامعه حاکم کرده است؛ این خیلى چیز باارزشى است. اولین و مهمترین شاخصه‌ى دولت شما این است. »۱۳۸۶/۰۶/۰۴
همین تاکید بر انقلابیگری بود که موجب شد این رویکرد از انزوا خارج شود: «از نقاط قوّتى که به نظر من روى آن باید تکیه کرد، مسئله‌‌ى برجسته شدن ارزشهاى انقلاب است. در این سالهائى که دولت نهم و دولت دهم بر سر کار بودند تا امروز، گفتمان انقلاب و ارزشهاى‌‌انقلاب و چیزهائى که امام به آن توصیه میکردند و ما آنها را از انقلاب آموختیم، خوشبختانه کاملاً برجسته شده: مسئله‌‌ى سادهزیستى مسئولان، استکبارستیزى، افتخار به انقلابیگرى. یک دوره‌‌اى بر ما گذشت که اسم انقلاب و انقلابیگرى و اینها به انزوا افتاده بود؛ سعى میکردند به عنوان یک ارزش منفى یا ضد ارزش، از این چیزها یاد کنند؛ مقاله مینوشتند، حرف میزدند، گفته میشد. امروز خوشبختانه اینجور نیست، درست بعکس است؛ گرایش عمومى مردم و مسئولان کشور به حرکت انقلابى، جهتگیرى انقلابى، ارزشهاى انقلابى و مبانى انقلاب است. این را توجه داشته باشید که یکى از عوامل گرایش مردم به دولت، همینهاست؛ یعنى مردم به این ارزشها اهمیت میدهند. مسئله‌‌ى دعوت به عدالت، مسئله‌‌ى سادهزیستى، دور بودن مسئولان از تجمل؛ اینها خیلى چیزهاى مهمى است.» ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
و نکته مهم آن است که از این پس و به مدد گفتمان سوم تیر، این رویکزد به عنوان ترازی در عملکردها و جهتگیریها غیرقابل کتمان وچشم پوشی خواهد بود.
ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان داخلی و خارجی و کوتاه نیامدن از مواضع عزتمندانه در مجامع بین‌المللی، یکی از ویژگی‌های اصلی گفتمان سوم تیر است. استقامت در پیش برد اهداف اسلامی تضمین کننده حرکت و چشم انداز پیش روی جامعه اسلامی است. در پرتو این استقامت است که نیروهای انقلاب و دولت اسلامی خود را برای مخاطرات پیش رو آماده می‌سازد و با حفظ توان و روحیه خود پیشرفت‌های قابل فرض برای جامعه اسلامی و رسیدن به تمدن نوین اسلامی برای خود تصویر می‌نماید و این استقامت است که به فرموده قرآن کریم خداوند متعال ملائک را به یاری دولتمردان اسلامی گسیل می‌دارد و ایشان را به بهشت جاودان وعده می‌دهد.
استقامت در رفتار و کردار دولتمردان باعث می‌گردد تا عموم جامعه با نگرش دولتمردان در جامعه آشنا شده و عملکردها و رفتار های ایشان را در پرتو گفتمان حاکم تحلیل و پیش بینی نمایند در این صورت آحاد جامعه می‌توانند در ذیل امنیت روانی به وجود آمده در ثبات قدم حاکمان ظرفیت‌های نهفته خویش را بارز نموده و سلول‌های پیشرفت در بدنه جامعه اسلامی را تشکیل دهند.
همین رویکرد بود که موجب ارتقاء غیرقابل انکار جایگاه ایران در عرصه بینالملل شود: « در زمینه‌‌ى ارتقاء جایگاه کشور در عرصه‌‌ى سیاست خارجى و مسائل بین‌‌المللى هم همین جور است. امروز در عرصه‌‌ى سیاست خارجى، ثقل و وزنه‌‌ى کشور با چند سال قبل تفاوت دارد؛ ما در مسائل، تأثیرگذاریم؛ اینها مهم است. در حوادثى هم که پیش آمده، ما تأثیرگذار بوده‌‌ایم - که آن، داستان جداگانه‌‌اى دارد - به نظر ما آن هم خیلى مهم است.» ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
ساده زیستی
پرهیز از اشرافی‌گری و تلاش برای زندگی هم سطح با مردم جامعه، یکی دیگر از ویژگی‌های جدی و صریح گفتمان سوم تیر است. افرادی که خود را متعلق به این گفتمان می‌دانند حق ندارند به بیت‌المال دست اندازی کنند و به بهانه بالا بردن شانیت و شخصیت مسئولان کشور در میان کشورهای خارجی، خرج‌های سرسام آور و خوی اشرافی در پیش بگیرند.
در همین زمینه، رهبر معظم انقلاب در اولین دیدار با هیات دولت نهم تاکید کردند: "...نکته‌ى بعد، توجه به سادهزیستى است. یکى از شعارهاى خوب آقاى احمدى‌نژاد مسأله‌ى سادهزیستى است. این شعار، شعار بسیار مهمى است؛ این را نباید دست‌کم گرفت. یک وقت هست که ما در زندگى شخصى خود مثلاً حرکت اشراف‌گونه‌یى داریم بین خودمان و خدا؛ که اگر حرام باشد، حرام است؛ اگر مکروه باشد، مکروه است؛ اگر مباح باشد، مباح است؛ اما یک وقت هست که ما جلوى چشم مردم یک مانور اشرافى‌گرى مى‌دهیم؛ این دیگر مباح و مکروه ندارد؛ همه‌اش حرام است؛ به‌خاطر اینکه تعلیم‌دهنده‌ى اشرافى‌گرى است به: اولاً زیردست‌هاى خودمان، ثانیاً آحاد مردم به این کار تشویق مى‌شوند. ما نباید مردم را به این کار تشویق کنیم. ممکن است در داخل جامعه کسانى پولدار باشند و ریخت و پاش کنند - البته این کار بدى است، ولى به خودشان مربوط است - اما ریخت و پاش ما اولاً از جیبمان نیست، از بیت‌المال است؛ ثانیاً ریخت و پاش ما مشوق ریخت و پاش دیگران است. واقعاً «النّاس على دین ملوکهم». ملوک در این‌جا به معنى پادشاهان نیست که بگوییم ما پادشاه نداریم؛ نه، ملوک شماها هستید؛ النّاس على دین ماها."
عدالت محوری
بزرگترین مشخصه گفتمان سوم تیر عدالت محوری است. عدالت محوری کدی بود که مردم با بصیرت و ذکاوت از فحوای کلام و بیانات رهبری بیرون کشیده و به عنوان یک راهبرد بایسته در سیاستگذاریهای اجرایی نظام متعهد به انجام آن بودند. چرا که قطار انقلاب اسلامی با تفکرات و رویکردهای غلط در 16 سال پیش از آن و بی توجه به هشدارها و منویات رهبری در حال انحراف به بیراهه بود. از آن روی که سازندگی به هر قیمت و به هر شکل فارغ از اینکه با روح و ماهیت انقلاب اسلامی همخوان باشد یا نه به صورتی ویرانگر در 8 سال اول مانند سیلی بنیان کن ترویج می شد و نیز گفتمان غربگرای آزادی و توسعه سیاسی که ریشه همه دردها و مشکلات ساختاری کشور را در عدم توسه یافتگی سیاسی پنداشته و این نگاه غربگرا را به بیشتر حوزه های و بخشها سرایت داده و کوشید به نسل جوان تلقین کرده و حتی متاسفانه توانست در تزریق و تثبیت این فکر به بخشی از نسل جوان و نیز جدا نمودن طیف وسیعی از نخبگان جامعه از توده مردم موفق عمل کند می رفت که به گفتمانی ثابت تبدیل شده و خود را به عنوان نسخه بدلی انقلاب جا بیاندازد الزاما به عنوان یک تکلیف باید توسط دلسوزان و نسل جدیدی از انقلاب مجاهدانه ترمیم شده و به ریل بازگردانده می شد.
گفتمان سوم تیر از این جهت نقطه عطف مهمی در تاریخ پر فراز و نشیب انقلاب اسلامی محسوب می شود که بنای کج انقلاب را با درایت و شجاعتی که در راس آن شخص رهبری قرار داشت استوار کرد.
مبارزه با فساد
گفتمان سوم تیر پرچمدار مبارزه با اختصاصی سازی و قبیله‌سالاری بود. سکه رو سکه گذاشتن، جایی در سوم تیر نداشت و ندارد؛ چرا که مردم به شعار "نه به ظلم و فساد و تبعیض"، آری گفتند و با حمایت خود از اقداماتی که در این زمینه صورت گرفت، غارتگران بیت‌المال را دشمنان اصلی کشور عنوان کردند و خواستار برخورد با آنان شدند.
پیگیری مفاسد اقتصادی، کوتاه کردن دست برخی افراد ویژه‌خوار از بیت‌المال، بازگرداندن سهم مردم به مردم و در یک کلام، مبارزه منطقی و ساختاری با فساد اقتصادی که زمینه را برای ایجاد شبکه‌های مافیایی در کشور فراهم کرده، از ارکان اصلی گفتمان سوم تیر است.
پرکاری، کارآمدی و تلاش خستگی ناپذیر
یکی از مولفههای مورد مطالبه گفتمان سوم تیر را می‌توان مطالبه پرکاری و تلاش خستگی ناپذیر برای رسیدن به اهداف و قلههای مد نظر انقلاب اسلامی دانست. مولفهای که بصورت غیرقابل انکاری در دولت برآمده از این گفتمان متجلی بود به نحوی که رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرمودند:« پرکارى این دولت هم انصافاً چیز برجسته‌اى است؛ حتى بعضیهایى که مخالف هم هستند، این را نمى‌توانند انکار کنند؛ یعنى بى‌انصافیها هرچه هم زیاد باشد، نمى‌تواند بر این حقیقت غلبه پیدا کند که دولت شما انصافاً دولت پرکارى است و تلاشتان وکارتان و تحرکتان خیلى زیاد است. این بسیار جاى خرسندى دارد.
دولت نهم و دولت دهم شناخته شده به پرکارى، پشتکار و خسته نشدن؛ سعى کنید این حالت را، این سُمعه‌‌ى خوب را تا آخرین لحظات حفظ کنید؛ خدا هم ان‌‌شاءالله کمکتان خواهد کرد. » ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
بازگشت جامعه به ریل اصلی انقلاب اسلامی
در سال‌های قبل از 84 اتفاقاتی افتاد و برخی جریانات سیاسی که خود را درون حاکمیت تعریف میکردند، از این گفتمان فاصله گرفتند و عده‌ای از دولتمردان یا جریانات سمپات این دولت‌ها به گفتمان‌های رقیب گفتمان انقلاب اسلامی،گرایش پیدا کرده و تلاش نمودند آن گفتمان‌های غیر را درون جمهوری اسلامی بازتولید کنند و به همین دلیل در بخش‌هایی از حاکمیت «اعوجاج گفتمانی» به وجود آمد. در دوره آقای هاشمی این اعوجاج گفتمانی بیشتر در حوزه اقتصاد و فرهنگ نمود پیدا کرد. در دوره خاتمی ، هم در حوزه فرهنگ و هم در حوزه سیاست این اعوجاج مشهود بود و حوزه اقتصاد هم که تداوم همان دوره هاشمی بود.
این انحرافات موجب شد تا نیروهای انقلاب برای بازگرداندن مسیر حرکت کشور و مخصوصاً مسیر حرکت بخش اجرایی - که بخش عمده‌ای از تحولات کشور متأثر از آن است - به ریل و روند اصلی انقلاب، تلاش جدی و گسترده‌ای آغاز کنند و لذا از زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی که این انحرافات شروع شد، درگیری و مبارزه ای بین گفتمان انقلاب و گفتمان‌های رقیب و بدیل، شکل گرفت و منجر به چالش‌های بزرگی در سطح کشور شد، مخصوصاً بعد از دوم خرداد 76 این چالش‌ها خیلی ملموس‌تر و عینی‌تر شدند تا اینکه نهایتاً از سال 81 به بعد با انتخابات شوراهای دوم و انتخابات مجلس هفتم و نهایتاً ریاست جمهوری سال 84 مردم با تأسی از فضای مبارزاتی فعالان گفتمان انقلاب اسلامی، روند انحرافی را تصحیح و با انتخاب‌هایی که کردند، مسیر گفتمانی نظام را مجدداً به ریل اصلی برگرداندند.
...
به طور کلی می‌توان گفت، گفتمان سوم تیر ۸۴ همان گفتمان ۲۲ بهمن ۵۷ بود که در قالبی دیگر بازتولید شد. بازگشت به آرمان‌های اصیل انقلاب از جمله عدالتخواهی توام با معنویت، کارآمدی، توجه به مستضعفین، استکبار ستیزی، ساده زیستی، مردم گرایی و ... دال‌های شناور تشکیل دهنده این گفتمان بودند؛ گفتمانی که تراز رئیس جمهوری اسلامی ایران را بالا برد و فضای جامعه را نیز به نحوی دگرگون کرد که همه اهالی سیاست که در سال‌های اخیر می‌خواهند نظر مردم را به خود جلب کنند، مجبور هستند تا شعارها و خط مشی این گفتمان را تبلیغ کنند تا مردم و افکار عمومی نیز به آنها اقبال داشته باشند.
